We horen het over en over: geld maakt niet gelukkig. Wat doen we met deze informatie en in hoeverre is het eigenlijk waar?

Boven een bepaald niveau van rijkdom waarbij de stress van het rondkomen verdwijnt, heeft geld weinig invloed meer op ons geluk in het leven. Hoe komt het eigenlijk dat we steeds meer willen, zonder dat we er echt intrinsiek gelukkig van worden?

De hedonische loopband

Een verklaring voor het steeds meer willen wanneer onze inkomsten dat toelaten, heet de hedonische loopband. Het fenomeen wat hier beschreven wordt, het steeds maar meer absolute euro’s uitgeven naarmate onze inkomsten dit toelaten, heeft een naam: de hedonische loopband (hedonic treadmill).

Waar het op neerkomt is dat materiële aankopen zorgen voor kortstondig geluk. Wanneer je een nieuwe auto koopt, zul je daar tijdelijk gelukkig van worden. Je bent blij als je in de auto stapt en het voelt nieuw en spannend. Echter, na een aantal maanden denk je niet meer na over de aanschaf en is het geluksgevoel wat je ervaart van deze aankoop verdwenen. Om dit geluksgevoel weer te krijgen, gaan we opzoek naar het volgende materialistische goed om de ‘high’ weer terug te krijgen.

Dit op zich zal niet veel mensen schockeren. Veel mensen weten rationeel gezien wel dat geld en materiële goederen buiten diegenen die nodig zijn voor overleving en basiscomfort weinig tot niets bijdragen aan geluk. Dit zien we terug in het volgende onderzoek: ‘Happiness, income satiation and turning points around the world’ (Jebb et al., 2018). Onderstaand is een grafiek uit het onderzoek.

We zien dat naar mate we meer inkomen per jaar verdienen, geluk per extra verdiende euro afneemt, en op een gegeven moment zelfs negatief wordt. Wat moeten we met deze informatie?

De missende variabele: vrijheid

De relatie van geld en geluk is tot nu toe vrij simpel gebleven. Geld kan men gebruiken om te overleven, een basis van comfort te krijgen, wat geluk oplevert. Dit geluk droogt echter op wanneer er een bepaald niveau van geld bereikt is waarbij er geen zorgen meer zijn over de schuldeisers en rondkomen aan het eind van de maand.

Wat we missen in de hele vergelijking is een speciaal goed dat gekocht kan worden met geld: vrijheid.

Hebben een van de volgende gedachten wel eens in je hoofd gespeeld?

• Man, ik wou dat ik een dagje minder zou kunnen werken?
• Ik zou willen dat ik iets meer tijd aan mijn hobby kon spenderen?
• Hoe zou het zijn om eens 3 maanden vrij te nemen om te reizen naar [land]?
• Ik wou dat ik meer tijd met mijn kinderen kon spenderen

Wat we vaak niet beseffen is dat deze dingen gekocht kunnen worden met geld. Het punt is alleen dat dit veel opoffering vergt. Het systeem van de tijdelijke geluksmomenten van het consumeren van materialistische goederen en vervolgens weer op zoek gaan naar het volgende goed weerhoudt ons ervan om vrijheid te kopen.

Voeg aan bovenstaand toe dat wij constant aangemoedigd worden door onze gehele omgeving om meer te consumeren en te kopen terwijl we helemaal vol zitten met stress van onze baan en vinden dat we het geluk van het materialistische goed verdient hebben, en je hebt een recept voor een vicieuze cirkel.

We kopen materialistische goederen omdat we vinden dat we dat verdiend hebben van al het stressvolle werk, maar om dit te bekostigen moeten we weer naar het stressvolle werk.

Maar, hoe dan?

Het is mijn favoriete uitspraak: De oplossing is simpel, hij is echter niet makkelijk. De enige manier om aan deze vicieuze cirkel te ontkomen is om geld op zij te zetten in plaats van het kopen van materialistische goederen totdat het financieel haalbaar is om minder te werken.

Wanneer de financiële middelen er zijn om minder te werken en meer tijd te hebben voor dingen waar je blijvend de vruchten van geluk kan plukken, zal de drang voor materialistische gelukmakertjes verder afnemen. Dit zorgt er voor dat je meer geld uitspaart en weer meer vrijheid kan kopen.

Wat er is ontstaan is een virtueuze cirkel waarin we steeds meer vrijheid en daarmee geluk kunnen kopen.

De FIRE beweging

Wat je in dit artikel hebt gelezen is eigenlijk de filosofie achter de FIRE beweging. Benieuwd geworden naar de mogelijkheid van het minder werken, stoppen met werken of naar mijn persoonlijke reis hiernaartoe? Kijk vooral rond op de blog, of klik op een van de onderstaande artikelen.

Lees meer: Wat is FIRE?