In ‘Brief 2: Roy, waarin moet ik dan in investeren?’ hebben we het gehad over de financiële producten waar je in zou moeten investeren. Het antwoord op deze vraag is aandelen en obligaties. Het zijn liquide, productieve en winstgevende financiële producten. Deze financiële producten vervullen beiden een belangrijke, maar drastisch verschillende rol in je portefeuille. In dit artikel gaan we kijken naar de beste verhouding van aandelen en obligaties in een portefeuille.

De beste verhouding van obligaties en aandelen hangt sterk af van twee parameters: Leeftijd en risicobereidheid. De beste verhouding aandelen is dan ook geen vaste verhouding. Het is afhankelijk van jouw persoonlijke situatie en de verhouding verandert ook mee als jouw leeftijd en risicobereidheid veranderen.

De rollen van aandelen en obligaties in een portefeuille

Om te begrijpen waarom juist die parameters invloed hebben op de verhouding aandelen en obligaties moeten we kijken naar de rol van aandelen in een portefeuille, en de rol van obligaties in een portefeuille. Als we inzien welke rollen zij spelen in de portefeuille, zal het veel makkelijker zijn om te begrijpen waarom een bepaalde input van parameters zorgt voor een bepaalde verhouding aandelen en obligaties

De rol van aandelen in een portefeuille

Aandelen hebben maar één rol om te spelen in een portefeuille: het creëren van rendement. Aandelen zijn op de lange termijn fenomenaal voor rendement. Gemiddeld op de lange termijn leveren aandelen een rendement van 7% per jaar op. Dit is gigantisch en deze financiële producten drijven dan ook het merendeel van het rendement in portefeuilles van obligaties en aandelen.

Het nadeel is dat aandelen enorm volatiel zijn. Dit is ook te zien aan de onderstaande grafiek.

We zien dat aandelen enorm winstgevend zijn, maar meedogenloos volatiel. Dat wil zeggen dat aandelen op de lange termijn enorm omhoog gaan, maar onderweg kunnen ze vallen met maar liefst 50% van hun waarde. Het is een flinke rollercoaster, maar uiteindelijk maken we wel veel winst.

De rol van obligaties in portefeuilles

De rol van obligaties in een portefeuille is het bieden van stabiliteit. Obligaties hebben veel minder volatiliteit dan aandelen, maar hebben ook minder rendement dan aandelen. Waar aandelen gemiddeld op de lange termijn zo’n 7% per jaar renderen, renderen obligaties zo’n 3-4% per jaar.

Dat obligaties minder volatiel zijn dan aandelen is goed te zien in de onderstaande grafiek. De gele lijn representeert de obligatiemarkt, terwijl de andere twee lijnen van aandelenmarkten zijn.

Daarnaast kun je, als je goed kijkt naar de lijnen, zien dat aandelen en obligaties een beetje invers gecorreleerd zijn. Met name tijdens aandelencrashes komt dit effect goed naar voren. Als aandelen crashen, doen obligatiekoersen het vaak goed. Dit komt omdat mensen toevlucht zoeken in obligaties, wat de prijs opdrijft.

De rol van obligaties in een portefeuille is dus stabiliteit. Dit gaat echter wel ten koste van rendement, want obligaties hebben minder rendement dan aandelen.

De verwoester van rendement: De investeerder zelf

Oke, denk je misschien wel: Als aandelen zo fenomenaal zijn voor het creëren voor winst en obligaties minder rendement geven dan aandelen, waarom heb ik dan obligaties nodig? Winst maken op de lange termijn is het doel, en zo te zien doen aandelen dat. Waarom investeer in niet gewoon alles in aandelen?

Dat heeft te maken met de vijand van elke portefeuille: De investeerder zelf.

Loss aversion

Onderzoek in de hoek van ‘Behavioural Finance’ toont aan dat mensen leiden aan ‘Loss-aversion bias’. Dat houdt in dat mensen het veel erger vinden om €X te verliezen, dan dat ze het fijn vinden om €X te winnen.

Doe je ogen dicht na het lezen van de volgende zin en probeer je echt voor te stellen hoe dat zou zijn en welke beslissing je zou maken. Stel je voor dat je dat je een boete moet betalen van €50 als je niet naar de sportschool gaat vandaag. Zou je naar de sportschool gaan?

Doe nu nogmaals de ogen dicht en stel het na het lezen van de volgende zin voor hoe het zou zijn en wat je zou doen. Stel je nu voor dat je €50 krijgt als je vandaag naar de sportschool gaat. Zou je naar de sportschool gaan?

Wellicht heb je het zelf al ondervonden in het beantwoorden, maar onderzoek^[1] laat zien dat het veel meer pijn doet om iets te verliezen wat al van jouw was (lees: een €50 boete betalen van jouw geld) dan dat het pijn doet om iets te verliezen dat niet van jou is (lees: het niet verdienen van €50).

Impact van ‘loss aversion’ op rendement

Wij mensen vinden het zo vreselijk om dingen te verliezen die we al bezitten, dat het ervoor zorgt dat mensen na een aandelencrash geneigd zijn om te verkopen. En dat terwijl dat vaak de allerslechtste beslissing is! Mensen verkopen op zulke momenten omdat ze denken dat de waarde van hun aandelen nóg verder zal zakken.

Door te verkopen beperken ze het verlies, zo denken ze. Dat willen ze koste wat het kost doen, want het menselijke brein vindt het verlies van iets wat we al bezitten zo vreselijk dat we het niet kwijt willen raken.

In 2008 crashten de aandelenbeurzen vreselijk hard. De aandelenmarkt verloor in een paar maanden tijd zo’n 50% van haar waarde. Het nieuws ging er elke dag over, banken moesten gered worden en iedereen was in paniek. Velen zeiden dat dit het einde van kapitalisme was, of het einde van de economie.

Stel je voor dat je zo’n €500.000 belegd had, en je heb vorige maand €250.000 zien verdampen van je portefeuille en iedereen om je heen is aan het schreeuwen dat dit het einde van het kapitalisme is, de banken moeten smeken bij de overheid omdat ze omvallen en het nieuws heeft het erover dat er vandaag weer nieuwe werkloosheidsrecords zijn gebroken.

Is het toch niet verstandig om nu te verkopen? Dan verlies je in ieder geval niets meer dan die €250.000. Je kunt altijd later weer instappen, zo denk je.

Wat voor impact heeft die verkoop op je rendement? Onderstaande grafiek laat je verkoopmoment zien. Achteraf gezien het slechtste moment, maar dat wist je toen niet.

Na twee jaar aankijken omdat je nog steeds niet echt gelooft dat het allemaal voorbij is, stap je dan uiteindelijk weer in met je €250.000. Dit is bij het groene bolletje.

Na nog eens 10 jaar maak je de balans op. Je €250.000 is nu zo’n €500.000 waard. Dit is het einde van de grafiek.

Wat was er gebeurd als je nooit was uitgestapt? Dan was je portefeuille al terug op €500.000 bij het groene bolletje. Na 10 jaar was je investering €1.000.000 waard. Het heeft je €500.000 gekost. Je eigen psychologie heeft de helft van je eindkapitaal weggevaagd.

Dit is waarom de meeste investeerders verliezen, en zullen verliezen in de toekomst. Lees hier meer over waarom mensen slechte investeerders zijn en onrealistische verwachtingen hebben.

De echte rol van obligaties in een portefeuille

De echte rol van obligaties is dan ook om te zorgen dat dit niet gebeurt. De functie van de obligaties is om ervoor te zorgen dat de crashes van je portefeuille door aandelencrashes niet zo heftig zijn, dat je verkoopt. Dit zou namelijk zo desastreus zijn voor je rendement, dat we dat koste wat kost moeten voorkomen.

De parameters

Hierom is de belangrijkste parameter voor de verhouding aandelen en obligaties de risicobereidheid van de investeerder. Risicobereidheid is in deze context: In hoeverre kan je tegen je eigen psyschologie vechten en niet verkopen omdat je vertrouwen blijft houden in de toekomst, terwijl iedereen tegen je zegt dat je moet verkopen.

De tweede parameter, leeftijd, heeft invloed op de verhouding vanwege de simpele reden dat je niet voor altijd leeft. Aandelencrashen herstellen, maar dit kost tijd. Soms blijft aandelenmarkt wel 10 jaar gecrasht. Als je jong bent, maakt het niet uit of zo’n crash 5 of 15 jaar duurt. Je hebt het geld toch pas over 30+ jaar nodig.

Echter, naarmate je ouder wordt, heb je op een gegeven moment geen 30 jaar meer. Dan wordt zo’n aandelencrash opeens wel relevant. Want stel je voor dat je met pensioen wilde gaan op je 68e en de aandelenmarkt crasht met 50% voor 10 jaar lang terwijl je 90% in aandelen zit. Dat verlies je dus 45% van je portefeuillewaarde en kan je dit niet meer goedmaken omdat je geen 30 jaar meer hebt.

Om dit te voorkomen verhogen we de allocatie van obligaties naarmate je ouder wordt. Dit zorgt ervoor dat je als je 68 bent, je in plaats van 90% aandelen hebt, bijvoorbeeld maar 50% aandelen hebt. Dan crasht je portefeuille maar met 25% in plaats van 45%.

Vuistregels en richtlijnen

Hopelijk heeft dit artikel je duidelijk kunnen maken waarom de verhouding van aandelen en obligaties belangrijk is. Ik kan me voorstellen dat je naast alle uitleg van waarom we dit moeten doen ook erg benieuwd bent naar een paar richtlijnen en vuistregels van deze verhoudingen van aandelen en obligaties.

Hierom zal ik per risicobereidheid een formule tonen die als vuistregels kunnen dienen voor een investeerder die voor de lange termijn belegt.

Risicobereidheid	Zeer risicoavers	Risicoavers	Neutraal	Risicotolerant	Zeer risicotolerant
Formule percentage aandelenfonds	90 – (Leeftijd)	100 – (Leeftijd)	110 – (Leeftijd)	120 – (Leeftijd)	130 – (Leeftijd)

Let op: Je weet nooit in hoeverre je ballen van staal hebt en in staat bent om niet te verkopen als iedereen tegen je vertelt dat de hele economie aan het instorten is. Overschat jezelf niet. Het enige wat je kunt doen is het ondervinden.

Voorbeeld van bovenstaande vuistregels: Anke is 44 jaar en is risicotolerant. Ze vult haar leeftijd in (120 – 44) en komt uit op een aandelenfondspercentage van 76%. Het overige deel van haar portefeuille (24%) stopt ze in obligatiefondsen.

Zoals je waarschijnlijk hebt gemerkt is er geen optimale verhouding te benoemen, omdat het afhankelijk is van verschillende parameters. Hopelijk heb je wel een beeld gekregen van deze parameters en heb je een paar handvatten gekregen door de vuistregels.

Getekend,

De Financiële Student